ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ 

ΘΕΜΑ: Οι γονείς στο σχολείο που εργάζεστε ζητούν την καθοδήγηση του επαγγελματικού συμβούλου; Με ποιους τρόπους θα μπορούσατε να τους βοηθήσετε;

Υπό τη δική μου ματιά, ένας σύμβουλος μπορεί να συνδράμει θετικά στο αίτημα των γονέων για καθοδήγηση με ποικίλους τρόπους. Έχω πειστεί για τη δύναμη της ομάδας. Και για αυτό θα οργάνωνα ένα εργαστήριο ομαδικής παρέμβασης, εκ πρώτης πέντε τρίωρων συναντήσεων -συζητήσιμη η επέκταση της διάρκειάς του- με συγκεκριμένες οπτικές που μετά από προσωπική μου επαγγελματική εκτίμηση, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη τα αιτήματα των γονέων θα έθετα τους ακόλουθους άξονες.

Στην πρώτη και καθοριστική, θα συζητούσαμε ομαδικά καθισμένοι σε κύκλο τους αναγκαίους όρους ενός συμβολαίου ομάδας. Υποθέτω ότι θα ανταλλάσσαμε ιδέες για την αποδοχή άνευ όρων, την ειλικρίνεια, τον σεβασμό, τα όρια, την αυθεντικότητα, την ενσυναίσθηση- κλειδιά για να διαμορφώσουν μία ακόμη πιο υγιή σχέση με τα παιδιά τους , αν νιώθουν ότι χρειάζεται, μία σχέση διαφοροποίησης και ανάπτυξης εαυτών, μία σχέση αμοιβαίας επικοινωνίας. Από την πρώτη στιγμή, θα αναδείκνυα ότι μπορούν να συνυπάρξουν διαφορετικές απόψεις και ότι το ζήτημα δεν είναι ποιος θα “νικήσει” και ότι στον ανταγωνισμό και στην επίδειξη δύναμης “όλοι χαμένοι”. Στη συνέχεια, θα αξιοποιούσα και για το δέσιμο των μελών της ομάδας, ίσως ανθρώπων που δεν γνωρίζονται ή ενδέχεται και να δυσκολεύονται να μοιραστούν “δύσκολες” πλευρές τους, αλλά και αποσκοπώντας να βιώσουμε μία εμπειρία μετασχηματίζουσας μάθησης τον πολύ “δυνατό” σε ποικίλες ερμηνείες πίνακα του Edgar Farasyn - Punishment at school.

Στη δεύτερη συνάντηση, σχεδιάζω να εμπλακούμε με τη διερεύνηση, με καταιγισμό ιδεών, πώς αντικρίζουμε την εποχή μας. Ενδεχομένως νοηματοδοτήσεις όπως “μεταβλητότητα”, “αβεβαιότητα”, “πολυπλοκότητα”, “ασάφεια” θα έρθουν στο προσκήνιο. Θα οδηγηθούμε στη σημασία της θετικής στάσης και της ψυχικής ανθεκτικότητας. Ως πρακτική θα έχει κάθε μέλος της ομάδας μπροστά του το φύλλο εργασίας “Ανθοδέσμη ψυχικών πόρων”, με δέκα λουλούδια για να συμπληρώσουν τις δυνάμεις τους και τους ψυχικούς πόρους. Αν χρειάζονται διευκρίνηση, θα τους δοθεί να αναλογιστούν μία δύσκολη περίοδο της ζωής και ποιες δυνάμεις είχαν για να ανταπεξέλθουν, θα είναι σαν να τους προσφέρεται η ανθοδέσμη για την τότε δοκιμασία τους. Στη συνέχεια, όποιο μέλος επιθυμεί θα μας μιλήσει για τη διαδικασία της άσκησης. Θα αναφανούν σημαντικές παράμετροι της ψυχικής ανθεκτικότητας όπως τρόποι διαχείρισης του άγχους, ικανότητες επίλυσης προβλημάτων, δημιουργικότητα, αίσθηση αυτοαποτελεσματικότητας, κοινωνικές δεξιότητες και συγκρότηση κοινωνικών δικτύων.

Στην τρίτη συνάντηση, σχεδιάζω στην αρχή μία συζήτηση/ ενημέρωση για το χώρο της εργασίας μέσα από ερευνητικά δεδομένα με στόχο τη συνειδητοποίηση ότι η επαγγελματική διαδρομή είναι μία εναλλαγή απρόβλεπτων μεταβάσεων και προσαρμογών. Φυσικά και υπάρχει τρόπος να ανταπεξέλθουμε αναπτύσσοντας μεταδεξιότητες επαγγελματικής προσαρμοστικότητας, ενδυναμώνοντας χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας (όπως θάρρος, διορατικότητα, ευελιξία, προνοητικότητα, εξωστρέφεια, αίσθηση προσωπικού ελέγχου και αυτορρύθμιση) και έχοντας στο δυναμικό μας συμπεριφορές διαχείρισης της αλλαγής (επίγνωση, διεκδικητικότητα, πειραματισμό, ανάληψη ρίσκου, επιμονή).

Στην τέταρτη συνάντηση, θα εμπλακούμε με την έννοια “ενδιαφέρον για τη σταδιοδρομία”, δεξιότητα πολύτιμη για να προσανατολιστούμε προς το σχεδιασμό τους μέλλοντος. Ως στόχο θέτω τη συνειδητοποίηση ότι ο εαυτός του σήμερα πηγάζει, σε μεγάλο βαθμό, από τον εαυτό του χθες και προετοιμάζει τον εαυτό του μέλλοντος, οι ενέργειες τους σήμερα οδηγούν στην πραγμάτωση μελλοντικών στόχων. Ως ενδιαφέρουσα εφαρμογή προτείνεται ο σχεδιασμός τριών κύκλων ως παρελθόν, παρόν, μέλλον και χάραξη συνδέσεων ανάμεσα τους. Ως πρακτικά εργαλεία συστήνω το βιογραφικό και την προετοιμασία για συνέντευξη. Ως ενδιαφέρουσα ιστοσελίδα του ΕΟΠΠΕΠ.

Στην καταληκτική συνάντηση, αφού συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο με άξονες κατά πόσο επιτεύχθηκαν οι παραπάνω στόχοι, θα επανεκτιμήσουμε την καθοριστική ματιά της θετικής αναπλαισίωσης και θα κλείσουμε με εορταστικό κλίμα- απαραίτητο ως επιβράβευση των όσων ζήσαμε και μοιραστήκαμε.

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ  

Α. Μεταβατική περίοδος και σχεδιασμός για τα μελλοντικά βήματα της Μαρίας

Β. Για να αποφύγω να κρίνω αυθαίρετα τις ανάγκες της Μαρίας , μελετώ την περίπτωση της και , ως θεωρία, στηρίζομαι στην Ιεράρχηση των Ανθρωπίνων Αναγκών κατά τον Maslow

Στην παρούσα φάση, καλύπτει τις φυσιολογικές/ βιολογικές ανάγκες και τις ανάγκες ασφάλειας, οικονομικά εξαρτημένη από τους γονείς της. Το ζήτημα είναι αν επιθυμεί να καλύπτει η ίδια, πιο ανεξάρτητα από τους γονείς, αυτές τις ανάγκες. Ενδέχεται το ότι ψάχνει εργασία να σχετίζεται, χρειάζεται προφανώς να συζητηθεί για το πώς η ίδια εκτιμά το όλο ζήτημα σχετικά με την κάλυψη αυτών των αναγκών.

Ως προς τις κοινωνικές ανάγκες, διανύει μία περίοδο κρίσιμων αποφάσεων. Αποφάσισε να μείνει μακριά από την οικογένεια, δεν θέλησε να επιστρέψει στην οικογενειακή εστία, αν και νιώθει ότι της λείπει ο πατέρας της. Νιώθει ότι “ξεχωρίζει” από τους πολλούς φίλους της, καθώς τοποθετεί τον εαυτό της ούτε στην αφετηρία ως προς τη σταδιοδρομία, συγκρίνει και τους φίλους τους νιώθει πιο έτοιμους. Επίσης, η δυσκολία να εκφράσει τα συναισθήματά της, η προσποιητή εικόνα που δημιουργεί για τον εαυτό της και η σταθερή, διαρκής της επιθυμία να ευχαριστεί τους άλλους λειτουργούν ως εμπόδια να αναπτυχθεί ως άτομο και να συνδεθεί, πιο βαθιά και ειλικρινά, με τους άλλους ανθρώπους. Αυτές οι ανάγκες, στη συνέχεια, θα συνδεθούν με το ερώτημα Δ.

Στο πιο φλέγον ζήτημα των αναγκών της αυτοεκτίμησης, στην περίπτωση της καταγράφεται ότι έχει αρνητική εντύπωση για τον εαυτό της. Κάπως αυθαίρετα θα μπορούσε να συνδεθεί με τις δύο αποτυχίες στις Πανελλήνιες, τις συγκρίσεις με φίλους και την οικογένειά της, ότι οι σπουδές της Βιολογίας κατέληξαν για αυτή μία “μαύρη” περίοδος, βαρετή, ίσως χωρίς νόημα, ασύνδετες με την προσωπικότητα και τα ενδιαφέροντα της Μαρίας. Ξεκάθαρα και αυτές οι ανάγκες θα συνδεθούν με το ερώτημα Δ.

Προφανώς και οι δυσκολίες που εντοπίζονται ως προς τις κοινωνικές ανάγκες και τις ανάγκες αυτοεκτίμησης παρεμποδίζουν, προς το παρόν, και τις ανάγκες αυτοπραγμάτωσης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, μάλιστα δίνει την εντύπωση ότι ακόμη διερευνά τον εαυτό της, δεν τον έχει ανακαλύψει, πόσο μάλλον να τον πραγματώσει. Θα ήταν χρήσιμο να ανακαλύψει τις δυνατότητες και τις ικανότητες της. Με αυτό θα ασχοληθούμε στη διαπραγμάτευση του ερωτήματος Γ.

Γ. Καθώς η Μαρία με επισκέπτεται για να δει τι θα κάνει με τη ζωή της, για μένα είναι ξεκάθαρος ο ρόλος μου ως σύμβουλος επαγγελματικής σταδιοδρομίας, γνωρίζω τι μπορώ να προσφέρω και ποια θέματα που απασχολούν τη Μαρία είναι πέρα του αντικειμένου μου.

Στην πρώτη συνάντηση, η Μαρία μου έχει πει γιατί έχει έρθει. Αν έχει αναφέρει γενικά για το τι θα κάνει με τη ζωή της, της εξηγώ ότι μπορώ να συνεργαστώ μαζί της, συγκεκριμένα ως προς την επαγγελματική σταδιοδρομία, τις ικανότητες και τις δυνατότητες της που θα μπορούσαν να συσχετιστούν με το σχεδιασμό εναλλακτικών επαγγελματικών πλάνων.

Πιο συγκεκριμένα, στη δεύτερη συνάντηση, θα χαρτογραφούσαμε τις επιλογές της στον άξονα του χρόνου. Παρελθόν: τι επιθυμούσε όταν έδινε Πανελλήνιες, αυτές οι επιθυμίες της μπορεί ακόμη να είναι εξίσου δυνατές και καθοριστικές και το παρόν, πώς πήρε την απόφαση να σπουδάσει Βιολογία, ακόμη και που τώρα χαρακτηρίζει τις σπουδές ως μαύρη περίοδο και βαρετές, ενδέχεται να την ενδιαφέρει στο παρόν ένας συγκεκριμένος κλάδος της Βιολογίας, ένα επιμέρους αντικείμενο, π.χ. Μικροβιολογία- χρήσιμη πληροφορία, θα εξηγήσω στη συνέχεια.

Στο παρόν, αντιλαμβανόμαστε ότι μέσω των αποφάσεων της σχεδιάζει το μέλλον της. Συζητάμε τις εναλλακτικές διαδρομές που ανοίγονται

- να εργαστεί, σε τι την ενδιαφέρει να εργαστεί, σχετικά με τη Βιολογία ή γενικά σε ό,τι βρεθεί. Προσδιορίζουμε τα κίνητρα που επιθυμεί να εργαστεί, εξωτερικά, εσωτερικά, συνδυασμός τους.

- να συνεχίσει τις σπουδές της, προτείνει για κατατακτήριες στην Ιατρική, φωτίζουμε το σκεπτικό που την οδηγεί στην Ιατρική. Φτιάχνουμε ένα πλάνο τι σημαίνει σπουδές στην Ιατρική, μετά από πολύ διάβασμα, δίνει κατατακτήριες, ιδιαίτερα δύσκολος στόχος, λίγες θέσεις, πολλοί υποψήφιοι, ενδεχομένως και πολύ κατάλληλα προετοιμασμένοι. Στην περίπτωση επιτυχίας, ξεκινά σπουδές απαιτητικές για έξι χρόνια και αγροτικό και ειδικότητα. Στο ζήτημα της ειδικότητας, φωτίζουμε και τους λόγους που θα επέλεγε την Ιατρική, τι την ενδιαφέρει να ακολουθήσει.

-Εναλλακτικό σενάριο, αν την ενδιαφέρει, όπως ανέφερα παραπάνω, η Μικροβιολογία, και δεν επιθυμεί διακαώς να γίνει γιατρός, μπορούμε να συζητήσουμε για περαιτέρω σπουδές στον Τομέα των Ιατρικών Εργαστηρίων, πιο προσβάσιμες κατατακτήριες, λιγότερο απαιτητικές σπουδές. Συζητάμε ότι μία τέτοια επιλογή θα της άφηνε το περιθώριο να εργαστεί και σταδιακά μάλιστα θα μπορούσε να εργαστεί και στον συγκεκριμένο τομέα.

Στην τρίτη συνάντηση, θα μπορούσε να έρθει η ανατροπή της δεύτερης συνάντησης. Θα συμπλήρωνε την Aυτοαξιολόγηση ικανότητας σχεδιασμού σταδιοδρομίας και λήψης απόφασης του ΕΟΠΠΕΠ.

https://e-stadiodromia.eoppep.gr/index.php/slelfas/seffas-plan-deciden

Χρήσιμη η αυτοαξιολόγηση, καθώς από την πρώτη ερώτηση, θα συνειδητοποιούσε ότι για να μπορεί να σχεδιάσει τη σταδιοδρομία της και να λάβει απόφαση, χρειάζεται να γνωρίζει τον εαυτό της και τα χαρακτηριστικά της. Να γνωρίσει τον εαυτό της, όχι να συγκρίνει με άλλους, να ακολουθεί οικογενειακά πρότυπα και να θέλει να ευχαριστεί τους άλλους. Στην τρίτη ερώτηση, θα συμφωνούσε ότι είναι σε μία διαδικασία μετάβασης καθοριστική για το μέλλον.

Η τέταρτη ερώτηση με τις προσωπικές και επαγγελματικές αξίες θα μας άνοιγε μία ολόκληρη συζήτηση, για το τι θεωρεί σημαντικό στη ζωή της, ποιες είναι οι προτεραιότητες και πώς φαντάζεται τον εαυτό της σε πέντε χρόνια. Η όποια απόφαση της στο παρόν σχετίζεται με αυτά τα ζητήματα. Όπως σημειώνει η ερώτηση 6, τις αυθεντικές της αξίες, τα δικά της θέλω. Φυσικά και όλες οι ερωτήσεις είναι σημαντικές για να αναρωτηθεί για τον εαυτό της, τη χάραξη συγκεκριμένων βημάτων σταδιοδρομίας, τις αξίες, τον άξονα του χρόνου- ενδεικτικά ανέφερα τις παραπάνω.

Καθώς μελετώ το έργο του ΕΟΠΠΕΠ Εθνικό Πλαίσιο Δεξιοτήτων Διαχείρισης Ζωής και Σταδιοδρομίας (2021), οι έντεκα ικανότητες επαγγελματικής ανάπτυξης όπως αναπτύσσονται στο Εθνικό Πλαίσιο του Καναδά, Αυστραλίας, Σκωτίας (35-38). Ως προς τον εαυτό, πρώτιστης σημασίας η οικοδόμηση και διατήρηση μίας θετικής αυτοαντίληψης, θα οικοδομείται και θα ενισχύεται παράλληλα με την αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους και τις αλλαγές που θα σχεδιάσει ως ταιριαστές στην ίδια. Ανακαλύπτει και διευρύνει τις ικανότητες μάθησης και εργασίας. Ανοίγω το ζήτημα της δια βίου μάθησης, καθώς θα ανακαλύπτει τον εαυτό της, τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες της, θα αναζητά, δια βίου, μαθησιακά τι ενισχύει τα δυνατά της σημεία και και υποστηρίζει τις επιλογές της. Αναζητά, εντοπίζει, αξιολογεί προσφερόμενες πληροφορίες. Αναφερόμαστε στα δίκτυα , τις διασυνδέσεις και πώς μπορούν να επηρεάσουν τη σταδιοδρομία της. Και στο Εθνικό Πλαίσιο Εσθονίας, σημειώνεται μία ενδιαφέρουσα κλίμακα της ανάληψης δράσης, τον εμπλουτισμό μέσω δραστηριοτήτων σχετικών με τον εθελοντισμό, τη μαθησιακή ανταλλαγή και τα χόμπι. Φυσικά, και στηριζόμαστε στη βάση ότι διαρκώς αλλάζουμε και μαθαίνουμε μέσω της εμπειρίας, ότι ακόμη και μία επαγγελματική εμπειρία, που εκ πρώτης όψεως δεν την εντυπωσιάζει, μπορεί να της ανοίξει ένα νέο επαγγελματικό ή εκπαιδευτικό ορίζοντα. Ενδυναμώνουμε την κριτική σκέψη και κάθε εναλλακτική πρόταση τη διαχειριζόμαστε, μέσω σχεδιασμού, οργάνωσης, παρακολούθησης και αναθέωρησής της.

Στο παραπάνω έργο του ΕΟΠΠΕΠ, στη συνέχεια, αναφέρονται οι περιγραφικοί δείκτες ως προς την ικανότητα σχεδιασμού σταδιοδρομίας και λήψης απόφασης, τους περισσότερους τους έχω αναφέρει και παραπάνω, και το σπουδαιότερο, πλειάδα ασκήσεων σχετικών.

Παραθέτω την άσκηση “Η πυξίδα”, την οποία θα μπορούσα να αξιοποιήσω με τη Μαρία, σε μία επόμενη συνάντηση, εφόσον προηγουμένως θα είχε αναφερθεί σε ενδιαφέροντα, ικανότητες, αξίες (109).

Δραστηριότητα «Η πυξίδα» Η δραστηριότητα απευθύνεται σε εφήβους και ενήλικες και είναι ατομική. Για την υλοποίηση τις άσκησης χρησιμοποιείται η SWOT ANALYSIS. Ζητείται από τους συμμετέχοντες να καταγράψουν σε κάθε τεταρτημόριο της ανάλυσης αυτής: Ενδιαφέροντα-Ικανότητες--Κλίσεις –Αξίες. Στο τέλος, ζητείται ένας τίτλος για την πυξίδα, την οποία δημιούργησαν οι συμμετέχοντες, ο οποίος θα αποτελέσει ουσιαστικά, ένα συμπέρασμα για τη διεργασία στην οποία συμμετείχαν τα άτομα ή, πιθανώς, θα οδηγήσει σε ένα μήνυμα για τη στάση τους απέναντι στη γνώση του εαυτού τους και στο σχεδιασμό της σταδιοδρομίας τους.

Εξίσου ενδιαφέρουσα είναι και η ακόλουθη δραστηριότητα καθοδηγούμενης φαντασίας, για το πώς νοερά σχεδιάζει μία μέρα στο μέλλον μετά από πέντε ή δέκα χρόνια (109-110).

Δραστηριότητα «Η φαντασία της μελλοντικής ιδανικής μέρας» Η δραστηριότητα απευθύνεται σε ενήλικες και είναι ατομική. Οι συμμετέχοντες καλούνται να φανταστούν μία μελλοντική τους ημέρα, μετά από πέντε ή δέκα χρόνια, από το πρωί ως το βράδυ και να αναδείξουν στοιχεία της επαγγελματικής τους ταυτότητας δημιουργώντας νέες ιδέες για το μέλλον (Nathan & Hill, 2006). Συγκεκριμένα, τούς ζητείται να προσπαθήσουν να φανταστούν τον εαυτό τους σε πέντε χρόνια. «Αισθάνεσαι πολύ ευχαριστημένος/η. Εργάζεσαι ως ..........., το επάγγελμα που εσύ έχεις επιλέξει. Προσπάθησε να φανταστείς μια τυπική μέρα. Ντύνεσαι, τι φοράς; Παίρνεις πρωινό και φεύγεις για τη δουλειά σου. Πώς φτάνεις εκεί; Φτάνεις στη δουλειά. Πώς φαίνεται ο περιβάλλον χώρος; Υπάρχουν άλλα άτομα παρόντα; Τι περιμένεις συγκεκριμένα να συμβεί κατά τη διάρκεια της μέρας σου; Ξεκινάς να εργάζεσαι. Πώς περνάς το πρωινό σου;» (και ούτω καθεξής) (Παπαθεοδώρου, 2019).

Δ. Επανέρχομαι και συνδέω περαιτέρω ζητήματα με τις ανάγκες που έχω αναφέρει στο ερώτημα Β, κοινωνικές ανάγκες και ανάγκες αυτοεκτίμησης. Φλέγοντα και καθοριστικά ζητήματα, άμεσα συνδεδεμένα με τη χάραξη επόμενων βημάτων επαγγελματικής σταδιοδρομίας, για μένα είναι ξεκάθαρο ότι δεν είναι του αντικειμένου μου` για αυτό, θα εξηγούσα πόσο σπουδαία είναι αυτά τα ζητήματα και ότι θα χρειαστούμε τη συνεργασία ειδικών της ψυχικής υγείας. 

Διαβάζοντας το ΑΓΧΟΣ & ΠΑΝΙΚΟΣ ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ 

του Θωμά Καλπάκογλου ανακάλυψα ότι 

- ο συγγραφέας το προσφέρει σε ψηφιακή, "οικολογική", έκδοση ώστε να μπορεί να διαβαστεί δωρεάν, ως μία ελάχιστη συνεισφορά αντίθεσης στη σταδιακή εξέλιξη των σπουδών ως προνόμιο ολίγων 

https://www.openbook.gr/agxos-kai-panikos/

- Στο πρώτο κεφάλαιο, Οι γνωσιακές διαστάσεις του άγχους, "μυήθηκα" σε βασικούς όρους της γνωσιακής συμπεριφοριστικής θεραπείας: τις διαταραχές της σκέψης μέσα από τις οποία ερμηνεύονται γεγονότα & καταστάσεις. 

- Στο δεύτερο κεφάλαιο, Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή, το γνωσιακό μοντέλο: σκέψεις καταστροφικές, υπεργενικευμένες, απόλυτες, ακραίοι, άκαμπτοι προσωπικοί κανόνες, ανησυχία για προσωπική αποτυχία, τελειότητα, κριτική, απόρριψη, αμηχανία, έλλειψη ελέγχου. 

- Στο δεύτερο κεφάλαιο, Διαταραχή Πανικού, το γνωσιακό μοντέλο: καταστροφική ερμηνεία από το άτομο των φυσιολογικών οργανικών συμπτωμάτων. Οι καταστροφικές παρερμηνείες αυξάνουν την ένταση των συμπτωμάτων άγχους. Πεποιθήσεις που σχετίζονται με τον πανικό "είμαι ευπαθής στον κίνδυνο" (ευπάθεια), "τα συμπτώματα θα εξελιχθούν σε κάτι άσχημο" (κλιμάκωση), "δεν μπορώ να ελέγξω τα συμπτώματα" (ανικανότητα). 

- Στο τρίτο κεφάλαιο, Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική θεραπεία, αναφέρονται θεραπευτικές τεχνικές με στόχο την τροποποίηση σκέψεων για την αντιμετώπιση γνωσιακών, συναισθηματικών, συμπεριφοριστικών δυσκολιών. 

- Σύμφωνα με τη  λογικο-θυμική θεραπεία του Ellis, ένα ερέθισμα ενεργοποιεί πρώτα τα δυσλειτουργικά γνωσιακά πιστεύω ενός ατόμου. Ανάλογα με γνωσιακή επεξεργασία του ερεθίσματος, το άτομο αντιμετωπίζει τελικά το ερέθισμα. Στόχος η πρόκληση των δυσλειτουργικών πιστεύω και η αντικατάστασή τους με άλλα, περισσότερο λειτουργικά-> βελτίωση σε συναισθηματικό, συμπεριφοριστικό, γνωσιακό επίπεδο. Να καταλάβει ότι η αξία του ως ανθρώπου είναι ανεξάρτητη από τις ενέργειες και τα επιτεύγματά του. 

- Στις ασκήσεις αυτοκαθοδήγησης του Meichenbaum, το άτομο ενθαρρύνεται να παρατηρεί τη διαδικασία της συμπεριφοράς του, να ελέγχει εικόνες, σκέψεις, αισθήματα, να αντιμετωπίζει τα έντονα δυσλειτουργικά συναισθήματα, να αντιμετωπίζει στρεσσογόνες καταστάσεις, να αξιολογεί κάθε του προσπάθεια και να επιδοκιμάζει τον εαυτό του που προσπάθησε. 

- Στη γνωσιακή θεραπεία του Beck, επιδιώκεται η ανακάλυψη αυτόματων αρνητικών σκέψεων και αντικατάστασή τους με λειτουργικές σκέψεις. 

- Η γνωσιακή- συμπεριφοριστική θεραπεία δίνει βάρος στο άγχος και την ανησυχία, αλλά και στην πιθανή αδυναμία του ατόμου να χαλαρώσει, να συγκεντρωθεί, ακόμη και στο φόβο μήπως χάσει τον έλεγχο. 

- Τα άτομα εκπαιδεύονται στην εύρεση εναλλακτικών τρόπων σκέψης, στην πρόκληση και την αλλαγή των αυτόματων αρνητικών σκέψεων (γνωστική αναδόμηση). 

- Στο πλαίσιο της ομαδικής θεραπείας, είναι σπουδαίο που το κάθε άτομο μαθαίνει ότι δεν μόνο αυτός που αντιμετωπίζει κάποια δυσκολία. Μαθαίνουν μέσα από τις εμπειρίες των άλλων και πώς τα έβγαλαν πέρα σε παλαιότερες δύσκολες στιγμές. Έχουν τη δυνατότητα να βοηθήσουν και να βοηθηθούν.

- Διάβασα ένα απλό, κατανοητό κείμενο για το άγχος (59-60).

- Παρατήρησα τον φαύλο κύκλο Αδρεναλίνη- Σωματικά Συμπτώματα- Ανησυχία- Αδρεναλίνη .... (61)

- Καταγραφή καταστάσεων που προκαλούν άγχος, τα συμπτώματα άγχους σε μία κλίμακα αξιολόγησης 1-10 (62). 

- Η αρνητική τριάδα

Ο φαύλος κύκλος ανάμεσα στο άγχος και τις σκέψεις για το ερέθισμα

Οι Αυτόματες Αρνητικές Σκέψεις (63)

- "Μαθαίνοντας πώς να χαλαρώνουμε, μαθαίνουμε πώς να ελέγχουμε το άγχος" (76) Η χαλάρωση είναι δύσκολη, όταν υπάρχει έντονο άγχος. 

Ημερολόγιο χαλάρωσης (78)

ΠΡΩΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΟΜΑΔΑΣ

ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

    Πριν από την απόφαση να οργανώσω την πρώτη ομάδα συνάντησης, έχω συγκροτήσει ένα ερωτηματολόγιο αυτοδιερεύνησης, καθώς συλλογίζομαι το σκεπτικό του Carl Rogers, από το έργο του Ομάδες Συνάντησης (70), “Όταν μπαίνει κανείς σε μία ομάδα δεν είναι άγραφος χάρτης”.

    Ερωτηματολόγιο δικής μου έμπνευσης, επηρεασμένο από την προσωποκεντρική οπτική του Carl Rogers (Ομάδες Συνάντησης, 74, 80-81, 96-98):

1. Θα συντονίσω την ομάδα με καθορισμένους στόχους, χειραγωγώντας την με δικούς μου προκαθορισμένους κανόνες;

2. Έχω προετοιμαστεί επαρκώς για να δεχτώ και να συνυπάρξω με κάθε συναίσθημα, χωρίς να το χαρακτηρίζω καν θετικό ή αρνητικό, και τον όποιο τρόπο εκδήλωσης του από κάθε μέλος της ομάδας;

3. Επιθυμώ να είμαι το κέντρο της ομάδας για να καλύψω δικές μου ανάγκες;

4. Έχω ασκηθεί επαρκώς για να αποφύγω όποια ερμηνεία και ετικέτα σχετικά με κίνητρα ή αιτίες συμπεριφοράς των μελών της ομάδας;

5. Έχω προετοιμαστεί, στην περίπτωση ασκήσεων, να δεχτώ την άρνηση κάποιων μελών να συμμετέχουν, καθώς δεν μπορώ να υποχρεώσω κάποιον να συμμετέχει παρά τη θέλησή του;

6. Μπορώ να ακούω με όσο μεγαλύτερη προσοχή, ακρίβεια, ευαισθησία κάθε άτομο που εκφράζει τον εαυτό του;

7. Εμπιστεύομαι τα συναισθήματα, τα λόγια, τις παρορμήσεις, τις φαντασιώσεις που πηγάζουν από μέσα μου;

    Αφού έχω διερευνήσει τα παραπάνω ερωτήματα σχετικά με την οργάνωση της πρώτης συνάντησης, χρήσιμο είναι να αναρωτηθώ και κάποια ζητήματα διαδικασίας της ομάδας όπως αν, κατά τη συνάντηση, μπορώ να είμαι απέναντι στον Άλλον, να τον αντικρίσω, να τον αναγνωρίσω, ως ένα άτομο διαφορετικό από εμένα, να εκπλήσσομαι από την ετερότητά του; Είμαι έτοιμη να αποδεχθώ ό,τι πρόκειται να αποκαλυφθεί; (Schmid Peter, Τα ανθρωπολογικά, σχεσιακά και ηθικά θεμέλια της προσωποκεντρικής θεραπείας, στο Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία και Συμβουλευτική, Θεωρία, Εφαρμογές και Θεραπευτική Πρακτική, επιμ. Cooper M., O’Hara M., Schmid P., Bohart A., Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2021, 100-126, 107-108, 119-120, Freire Elisabeth, Ενσυναίσθηση, στο Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία και Συμβουλευτική, Θεωρία, Εφαρμογές και Θεραπευτική Πρακτική, 250-271, 261); Μπορώ να εναρμονίζομαι με τις εμπειρίες της ομάδας στο εδώ και τώρα της συνάντησης , να είμαι πλήρως παρούσα και να αποκρίνομαι υπεύθυνα; (Freire, 256, 262) Έχω αφήσει, κατά τη διάρκεια της συνάντησης, στην άκρη σκέψεις, ζητήματα δικά μου, ακόμη και τυχόν προσδοκίες που θα επιθυμούσα να εκπληρωθούν από την ομάδα, ακόμη και άσχετες εμπειρίες από το παρελθόν μου; (Freire 261-262, Geller Shari, Θεραπευτική παρουσία, στο Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία και Συμβουλευτική, Θεωρία, Εφαρμογές και Θεραπευτική Πρακτική, 314-335, 328) Μπορώ να επικοινωνήσω διακριτικά, με ευγενικό και στοργικό τρόπο, ότι είμαι παρούσα και κατανοώ; (Freire, 262) Εμπιστεύομαι ότι το κάθε μέλος της ομάδας αναπτύσσει τη δική του κατεύθυνση στον δικό του ρυθμό, με τον δικό του τρόπο, αφήνοντας στην άκρη τι θα μπορούσε ή τι θα έπρεπε να συμβαίνει στη συνάντηση; (Bozarth Jerold, Άνευ όρων αποδοχή, στο Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία και Συμβουλευτική, Θεωρία, Εφαρμογές και Θεραπευτική Πρακτική, 272-290, 283) Η έκφραση του προσώπου, ο τόνος της φωνής, η βλεμματική επαφή, ο σωματικός προσανατολισμός δηλώνουν την παρουσία μου; (Cornelius- White Jeffrey, Αυθεντικότητα, στο Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία και Συμβουλευτική, Θεωρία, Εφαρμογές και Θεραπευτική Πρακτική, 291-313, 305-306, Geller, 317). Όσο και αν αυτά τα ερωτήματα φαντάζουν δύσκολα και αυστηρά, αν δεν τα έχω επεξεργαστεί και τυχόν, σε στιγμές παύσης κατά τη διάρκεια της συνάντησης ή σε στιγμές που νιώθω ότι κάτι με εμποδίζει να νιώθω πλήρως παρούσα και άνετα μέσα μου, δεν τα έχω υπόψη μου, δεν θα ανταπεξέλθω στον απώτερο στόχο κάθε μέλος της ομάδας να προχωρήσει χαράσσοντας τον δικό του δρόμο. Καθώς αν δεν έχω προετοιμαστεί να ανταποκριθώ σε αυτόν τον δύσκολο ρόλο, η όποια έλλειψη στην παρουσία μου θα λειτουργήσει τυχόν ως εμπόδιο στη ροή της συνάντησης.

    Αφού τα έχω μελετήσει όλα τα παραπάνω, προτού ξεκινήσω την πρώτη συνάντηση, τα αφαιρώ από το μυαλό μου, να μη το βαραίνουν, καθώς στη συνάντηση χρειάζεται να υπάρξω ως ολοκληρωμένο πρόσωπο με αισθήσεις, συναισθήματα, παρουσία, δεξιότητες ενσυναίσθησης και αποδοχής. Ένας εξαιρετικός τρόπος είναι να αναπτύξω την παρουσία μου με την εξής διαδικασία: κάνω παύση από ό,τι έκανα μέχρι τώρα, χαλαρώνω, αδειάζω τον εαυτό μου από επικρίσεις, σκέψεις, περισπασμούς, στόχους, προϊδεασμούς, νιώθω, διευρύνω την αισθητηριακή μου επίγνωση προς τα έξω, παρατηρώ, εστιάζω, ανοίγω τον εαυτό μου προς τους άλλους (Geller, 331).

ΧΩΡΟΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ

    Ο χώρος χρειάζεται να ταιριάζει με τον σκοπό της συνάντησης και να συμβάλλει θετικά στη διάθεση των μελών της ομάδας.

    Ένας χώρος καθαρός και ανάλογος του αριθμού των μελών της ομάδας, ώστε να νιώθουν άνετα και απλόχωρα. Ένας χώρος όσο γίνεται με λιγότερες ενοχλήσεις από έξω, όσο μπορεί αυτό να ελεγχθεί.

    Ξύλινο πάτωμα βοηθά στη σύνδεση με τον χώρο.

    Χρώματα στους τοίχους ψυχρά, ανοικτό πράσινο ή ελαφρύ γαλάζιο, που βοηθούν στη χαλάρωση, στην περίπτωση που υπάρχει μία κολόνα ή προεξοχή σε θερμό χρώμα, π.χ. κίτρινο για θέρμη, χαρά, αποφασιστικότητα.

    Μαξιλάρια στο πάτωμα, δίνουν ευελιξία, εύκολα μπαίνουν στην άκρη, σε ασκήσεις κίνησης, και άνεση στους συμμετέχοντες.

    Τίποτα εκκεντρικό ούτε στο χώρο ούτε στην ενδυμασία μου που θα τραβά την προσοχή τους.

    Κατά το μεγαλύτερο μέρος της συνάντησης, καθόμαστε όλοι κυκλικά και έχουμε οπτική επαφή με το κάθε μέλος της ομάδας.

ΘΕΜΑΤΙΚΗ

    Επαγγελματική προσαρμοστικότητα ως βασική μεταδεξιότητα στη διαχείριση της λήψης επαγγελματικών αποφάσεων, στην αντιμετώπιση και αξιοποίηση των μεταβάσεων της επαγγελματικής διαδρομής. Αφορά την ετοιμότητα του ατόμου να διερευνά, συνειδητά και διαρκώς , τον εαυτό του και το περιβάλλον του, ώστε να δύναται να ανταπεξέλθει σε μία σύνθετη ανάπτυξη σταδιοδρομίας, μέσω της ανάπτυξης των κατάλληλων δεξιοτήτων και του σχεδιασμού της επαγγελματικής του πορείας (Αργυροπούλου Κατερίνα, Από τις “ορθές” στις ευέλικτες αποφάσεις: η αξιοποίηση της επαγγελματικής προσαρμοστικότητας στην προσέγγιση των επαγγελματικών επιλογών, στο Επαγγελματικός Προσανατολισμός και Λήψη Επαγγελματικών Αποφάσεων Πρακτικές εφαρμογές για συμβούλους επαγγελματικού προσανατολισμού σταδιοδρομίας, επιμ. Αργυροπούλου, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2019, 261-289, 264, Μικεδάκη Κατερίνα, Επαγγελματική προσαρμοστικότητα ως δεξιότητα αυτορρύθμισης σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, στο Διαχείριση Σταδιοδρομίας και Ανάπτυξη Δεξιοτήτων στο Σύγχρονο Εκπαιδευτικό και Εργασιακό Περιβάλλον Προ(σ)κλήσεις του 21ου αιώνα, επιμ. Αργυροπούλου & Αντωνίου, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2020, 96-109, 98-102).

ΜΕΛΗ ΟΜΑΔΑΣ

    Δώδεκα μαθητές/τριες της Γ’ Γυμνασίου. Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι, σε αυτή περίπου την ηλικία, κρίνεται χρησιμότερη η ευαισθητοποίηση σχετικά με το μέλλον τους .Σε σχέση με ατομικές συνεδρίες προτείνεται η συνάντηση σε ομάδα, καθώς μία ομάδα συνάντησης δημιουργεί μία δύναμη μεγαλύτερη από του καθενός μέλους χωριστά. Τα μέλη της διαμοιράζονται την ευθύνη για τη διαδικασία. Από κοινού συμβάλλουν στη δημιουργία ενός κλίματος διεύρυνσης για το κάθε μέλος (Schmid Peter & O’Hara M., Δουλεύοντας με ομάδες, στο Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία και Συμβουλευτική, Θεωρία, Εφαρμογές και Θεραπευτική Πρακτική, 336-355, 342-343).

ΕΝΑΡΞΗ

    Όταν αρχίζει μία ομάδα, τα άτομα προσπαθούν να προσανατολιστούν, συνήθως νιώθουν εκνευρισμό, άγχος., ίσως φόβο, δυσπιστία, ελπίδα. Το κάθε άτομο έχει τις δικές του αντιλήψεις και προσδοκίες σχετικά με το τι πρόκειται να ζήσουν μαζί με την ομάδα. Για ένα καλό ξεκίνημα, αυτοσυστήνομαι (Κοσμίδου-Hardy Χρυσούλα, Βιωματική Εκπαίδευση για τη Συμβουλευτική και τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Αθήνα 2008, 30, 34) “Έχουμε τρεις ώρες μπροστά μας. Δεν γνωρίζουμε τι μας περιμένει. Μπορούμε να τις ζήσουμε όπως θέλουμε. Το θέμα που μαζί θα ανακαλύψουμε είναι η επαγγελματική προσαρμοστικότητα. Είναι μία αρχική συνάντηση η οποία αν μας ενδιαφέρει και το επιθυμούμε μπορεί να διευρυνθεί και με άλλες συναντήσεις. Ας θέσουμε σε διάλογο το πώς επιθυμούμε εμείς και τα μέλη της ομάδας να συνεργαστούμε”.

    Για περίπου δέκα λεπτά συζητάμε τους όρους του μαθησιακού συμβολαίου, ταυτόχρονα καθώς διαλεγόμαστε, τους εφαρμόζουμε, όπως, ενδεικτικά τυχόν, σεβόμαστε τον συνομιλητή, δεν τον διακόπτουμε, αν θέλουμε, τοποθετούμαστε στη συνέχεια σε πρόσωπο εγώ, τηρούμε τους όρους εχεμύθειας. Αυτή η συζήτηση είναι καθοριστική για τη καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης και ασφάλειας.

    Στη συνέχεια, διευκρινίζω ότι θα προτείνω κάποιους τρόπους προσέγγισης για το συγκεκριμένο θέμα και θα τονίσω την ελευθερία κάθε μέλους να μη συμμετέχει, αν δεν το επιθυμεί, όπως και ότι μπορούμε να δεχτούμε κάποια αντιπρόταση.

ΑΣΚΗΣΗ ΑΥΤΟΑΝΑΚΑΛΥΨΗΣ & ΓΝΩΡΙΜΙΑΣ

    Καθότι μεταξύ τους δεν γνωρίζονται.

    Δίνω την οδηγία “Ας σηκωθούμε, να κινηθούμε, να περπατήσουμε όπως μας ταιριάζει και επιθυμούμε” (2 λεπτά), “Τώρα ας αρχίσουμε να ανακαλύπτουμε τρόπους πώς θα συστηθούμε σε κάποιο άλλο μέλος, με λόγια, με κινήσεις, με μάτια. Όποιους και όσους τρόπους μας ταιριάζουν και επιθυμούμε”. Αναφέρομαι σε α’ πληθυντικό, καθώς συμμετέχω και εγώ σε αυτή την άσκηση (13 λεπτά). (ο χρόνος είναι κατά προσέγγιση).

ΑΦΗΓΗΣΗ & ΣΥΖΗΤΗΣΗ

    Στο επόμενο μισάωρο, θα αφηγηθώ μία δική μου εκδοχή “Τον δρόμο μας τον φτιάχνουμε”, Διασκευή από το Ιστορίες για να ονειρεύεσαι... Παιγνίδια για να μεγαλώνεις...” των Δάφνης Φιλίππου και Πόλας Καραντάνα (166-167). Πιο απλή και πιο ταιριαστή σε αφήγηση, σε προφορικό λόγο. Σε αυτόν τον χρόνο θα επεξεργαστούμε αυτή την ιστορία. Τον παραπάνω τίτλο δεν θα τον αναφέρω, αρχικά.

Στη μέση της ζούγκλας, εκεί που κυνηγούσαμε ελάφια, χαθήκαμε και νύχτωνε. Καμαρώνοντας για τον υπερσύχρονο εξοπλισμό μου λέω στον γέρο Αντόνιο “Θα τον βρούμε τον δρόμο του γυρισμού. Βλέπεις τι πυξίδα έχω!”. Βγάζω τον χάρτη, μελετώ το υψόμετρο. Ζαλίζω τον γέρο Αντόνιο με βαρομετρική πίεση, σημεία αναγνώρισης και άλλα τέτοια. Είχε πια για τα καλά σκοτεινιάσει και εμείς ήμασταν ακόμη στο ίδιο σημείο. Τoυ δείχνω “Προς τα εκεί θα πάμε”. Με ακολουθεί αμίλητος. Τότε κι αν είχαμε χαθεί. Μετά από πολύ περπάτημα, στα τυφλά, μας κλείνει το δρόμο ένα θεόρατο βουνό. Ρωτώ τον γέρο Αντόνιο “Τώρα τι κάνουμε;”. Τότε μου λέει “Όταν δεν ξέρεις τι ακολουθεί, βοηθά πολύ να κοιτάς προς τα πίσω”. Βγάζει τη ματσέτα, κόβει όποιο κλαδί μας κλείνει τον δρόμο. Και να φτάνουμε στο χωριό και να καθόμαστε στην καλύβα του. Τον ρωτώ “πώς βρήκαμε τον δρόμο, γέρο Αντόνιο”. Μου λέει χαμηλόφωνα “Δεν τον βρήκα. Τον έκανα περπατώντας. Μαζί φτιάξαμε τον δρόμο και φτάσαμε εδώ.”. Τον κοιτώ περίεργα και του λέω. “Και όμως μου είπες πως όταν κάποιος δεν ξέρει πρέπει να κοιτάζει προς τα πίσω.” “Να κοιτάξει πίσω όχι για να βρει τον δρόμο, αλλά για να δει που ήταν πριν, τι έγινε και τι ήθελε. Μονάχα περπατώντας φτάνεις”. Αυτά μου είπε ο γέρο Αντόνιο.

    Σε πρώτη φάση, θα αναφερθούμε στην ιστορία, τι ακούσαμε, τι ξεχωρίσαμε, τι μας έκανε εντύπωση. Σε δεύτερη φάση, ποιες σκέψεις μας δημιούργησε, ποια συναισθήματα μας γέννησε. Σε τρίτη φάση, φέρνουμε για συζήτηση τι σημαίνει δρόμος, αρχικά σύμφωνα με την παραπάνω ιστορία, στη συνέχεια, σύμφωνα με τα βιώματά μας. Τι σημαίνει κάνω τον δρόμο περπατώντας; Δίνουμε τίτλους στην παραπάνω ιστορία.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΔΙΑΛΟΓΟΣ & ΑΣΚΗΣΗ

    Μετά από την επεξεργασία της ιστορίας, θα προσπαθήσουμε να ορίσουμε τι είναι η επαγγελματική προσαρμοστικότητα. Ως τεχνική εκκινούμε με την ανεμοθύελλα ιδεών. Φυσικά και θα ακολουθήσει συζήτηση βλέποντας τα καταγεγραμμένα σε ένα μεγάλο χαρτόνι στο πάτωμα, καθώς το κάθε μέλος έχει αποτυπώσει την άποψη του. Στη συζήτηση, ενδέχεται να αναφανούν και οι απαραίτητες δεξιότητες που χρειάζονται για την επαγγελματική προσαρμοστικότητα.

    Μαζί με την ακόλουθη άσκηση, θα χρειαστούμε περίπου μία ώρα.

    Οδηγίες για την άσκηση σχετικά με το ενδιαφέρον γα τη σταδιοδρομία και τον επαγγελματικό προσανατολισμό (Αργυροπούλου, 276-277):

    Θα σχεδιάσετε τρεις κύκλους σε όποιο μέγεθος και διάταξη θέλετε. Ο κάθε κύκλος αναπαριστά μία διάσταση του χρόνου: παρελθόν, παρόν, μέλλον. Στη συνέχεια, θα δώσετε έναν τίτλο στον κάθε κύκλο.

    Αυτή η άσκηση ενδέχεται να βοηθήσει τα μέλη της ομάδας να συνειδητοποιήσουν πώς οι διαστάσεις του χρόνου συνδέονται μεταξύ τους και αλληλεπιδρούν. Ίσως κάποια μέλη αρχίζουν να συλλογίζονται στόχους την επίτευξη των οποίων επιθυμούν στο μέλλον και χρειάζεται τη διαδρομή προς αυτούς να την ξεκινήσουν στο παρόν. Με όποια μέλη επιθυμούν θα συζητηθούν το τι σημαίνει για αυτά η θέση και το μέγεθος του κάθε κύκλου, τι σημαίνουν οι λέξεις-τίτλοι που έδωσαν σε κάθε κύκλο. Κάποια μέλη ίσως θελήσουν να μοιραστούν μέσα στην ομάδα πρόσφατες επιλογές τους και πώς τις συνδέουν με μελλοντικούς τους στόχους.

    Πρόκειται για μία άσκηση αναστοχαστικότητας, ενεργοποιεί το άτομο, μέσω της αναστοχαστικής αυτοσυνείδησης, να δομήσει μία πορεία ζωής για τον εαυτό του, καθώς συνδέει το προσωπικό του παρελθόν με το παρόν και το μέλλον του, στη διαχείριση των επιλογών του, και να διαμορφώσει “γέφυρες μετάβασης” για το μέλλον (Αργυροπούλου, 275).

    Αν ταιριάξει, θα επεξεργαστούμε, ο καθένας χωριστά σε ένα φύλλο χαρτιού, την άσκηση “Η ζωή μου τα επόμενα πέντε χρόνια”. Η επεξεργασία αυτής της άσκησης συμβάλλει θετικά να ξεκαθαρίσουν στόχους και προτεραιότητες. Βοηθητικά θα μπορούσε, αν χρειάζεται, να ξεκινά με μία προεργασία συζήτησης σχετικά με τις κατηγορίες της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως τη σχέση με τον εαυτό μου, τις σχέσεις με τους άλλους, τις σπουδές, την εργασία, τον ελεύθερο χρόνο, τη δραστηριοποίηση ως ενεργός πολίτης, τη συμβολή στην προστασία του περιβάλλοντος και άλλες δραστηριότητες που θα προτείνουν. Για να απεικονιστεί στο χαρτί τους πιο παραστατικά η πορεία προς την υλοποίηση των στόχων θα μπορούσαν να τη ζωγραφίσουν με χρώματα, χωρίς να μας απασχολεί η αισθητική της απόδοση (Κοσμίδου-Hardy, 164). Αν οδηγηθεί η συζήτηση προς τα χαρακτηριστικά των στόχων, θα μπορούσε να ανοιχθεί ένας διάλογος ότι βοηθά αν ο στόχος μας έχει προσδιορισθεί με σαφήνεια, είναι ρεαλιστικός, συγκεκριμένος, χρονικά οριοθετημένος, αναθεωρήσιμος, δικής μας επιλογής και μας εκφράζει, να εκφράζει τις αξίες μας και γενικά όποιο θέμα φέρει ο διάλογος (Κοσμίδου-Hardy, 162). Θα μπορούσαν να παρουσιάσουν την πορεία προς την υλοποίηση στόχων. Αυτή η παρουσίαση συμβάλλει να αντιληφθούν θέματα σημαντικά για το κάθε άτομο, που ίσως, πρώτη φορά, τα συνειδητοποιούν και τα προβάλλουν προς τα έξω. Χρειάζεται προσοχή για να μην καταλήξουν σε ερμηνείες και άλλα σχόλια από την υπόλοιπη ομάδα, σε ετικέτες και χαρακτηρισμούς προς το άτομο που ξετυλίγει την πορεία του (Κοσμίδου-Hardy, 35).

    Αυτή η άσκηση τους ενεργοποιεί στον οραματισμό του μέλλοντος, την υποκειμενική άποψη σχετικά με το μέλλον, συγκεκριμένα ιδέες, συναισθήματα, σκέψεις σχετικά με το μέλλον (Τερζάκη Μαρία, Αίσθηση χρονικής προοπτικής και οραματισμός μέλλοντος: η αξιοποίηση της φαντασίας στον σχεδιασμό της σταδιοδρομίας, στο Διαχείριση Σταδιοδρομίας και Ανάπτυξη Δεξιοτήτων στο Σύγχρονο Εκπαιδευτικό και Εργασιακό Περιβάλλον Προ(σ)κλήσεις του 21ου αιώνα, 229-244, 233).

    Αυτή η άσκηση ενδυναμώνει το ενδιαφέρον τους για τη σταδιοδρομία, με το να τους ενεργοποιεί στο σχεδιασμό του. Τους δίνει τον έλεγχο του, συγχρόνως τους ευαισθητοποιεί στην ανάπτυξη της προσωπικής ευθύνης. Τους εξάπτει την περιέργεια για το πώς θέλουν να το σχεδιάσουν. Τους ενισχύει την αυτοπεποίθηση ότι μπορούν να το σχεδιάσουν και να πραγματώσουν τις προσδοκίες τους.

    Μέσω της διέγερσης της αναστοχαστικότητας, αναγνωρίζουν πλευρές του εαυτού τους, επιλέγουν σχέδια ζωής και καριέρας που τους ταιριάζουν. Θέτουν στον εαυτό τους σημαντικά ερωτήματα “τι είναι σημαντικό για εμένα;”, “τι τρόπο ζωής ελπίζω να έχω στο μέλλον;”. Καθώς παρουσιάζουν σημαντικούς στόχους για το μέλλον τους, αποκαλύπτουν τι θέλουν να γίνουν και αποδίδουν νόημα στη ζωή τους. Κατασκευάζουν, αποφασιστικά, τον μελλοντικό τους εαυτό, τον ενδυναμώνουν ως “εσωτερική πυξίδα”, χρήσιμη στην αντιμετώπιση των μεταβάσεων (Καλίρης Ανδρόνικος, Ξεπερνώντας τις σκοπέλους των αποφάσεων σταδιοδρομίας: ο ρόλος των δυσλειτουργικών πεποιθήσεων και των επικοιδομητικών στρατηγικών στη διαχείριση της επαγγελματικής αναποφασιστικότητας, στο Επαγγελματικός Προσανατολισμός και Λήψη Επαγγελματικών Αποφάσεων Πρακτικές εφαρμογές για συμβούλους επαγγελματικού προσανατολισμού σταδιοδρομίας, 85-114, 101,105-106, Αργυροπούλου Κ., Αντωνίου Α., Μουράτογλου Ν. & Τερζάκη Μ., Η συμβολή της αναστοχαστικότητας στη διαμόρφωση αυθεντικών προσωπικών και επαγγελματικών σχεδίων, στο Διαχείριση Σταδιοδρομίας και Ανάπτυξη Δεξιοτήτων στο Σύγχρονο Εκπαιδευτικό και Εργασιακό Περιβάλλον Προ(σ)κλήσεις του 21ου αιώνα, 33-49, 35-37).

ΑΣΚΗΣΗ Ο ΝΑΥΑΓΟΣ

    Την τελευταία ώρα της ομάδας, τα μέλη θα χωριστούν, με δική τους επιλογή, σε τριάδες και θα επεξεργαστούν την εργασία Ο ΝΑΥΑΓΟΣ.

    Πρόκειται για μία άσκηση που ενεργοποιεί τις συνθήκες διαλόγου και επαναφέρει στο προσκήνιο ότι οι σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονται μαζί και για εμάς και τους άλλους.

    Θα μπορούσε να συσχετιστεί και με τη δύναμη του θάρρους, καθώς ενδυναμώνει το άτομο να επιμείνει, παρά την αντιξοότητα, προς την επίτευξη ενός σκοπού, να διαχειριστεί τα εμπόδια που παρουσιάζονται, παρά το φόβο. Το θάρρος συνδέεται θετικά με την αίσθηση χρονικής προοπτικής (Τσεχελίδου, Κυριακή, Σκέψου θετικά διερευνώντας τις επαγγελματικές επιλογές σου: η αξιοποίηση των θετικών ψυχοκοινωνικών δυνάμεων στη λήψη επαγγελματικών αποφάσεων, Επαγγελματικός Προσανατολισμός και Λήψη Επαγγελματικών Αποφάσεων Πρακτικές εφαρμογές για συμβούλους επαγγελματικού προσανατολισμού σταδιοδρομίας, 197-223, 205-208).

ΣΤΟ ΤΕΛΕΙΩΜΑ

    Ενδέχεται σε αυτές τις τρεις ώρες και μέσα από αυτές τις ασκήσεις, τα μέλη της ομάδας να έχουμε γνωριστεί, να έχουμε έρθει κοντά. Σηκωνόμαστε, ερχόμαστε σε κύκλο, πιάνουμε τα χέρια των διπλανών μας. Ανταλλάσσουμε βλέμματα ελπίδας και αισιοδοξίας, απορίας, αγωνίας, όποιο συναίσθημα νιώθουμε και θέλουμε να επικοινωνήσουμε στους άλλους είναι ευπρόσδεκτο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Bozarth Jerold, Άνευ όρων αποδοχή, στο Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία και Συμβουλευτική, Θεωρία, Εφαρμογές και Θεραπευτική Πρακτική, επιμ. Cooper M., O’Hara M., Schmid P., Bohart A., Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2021, 272-290.

Cornelius- White Jeffrey, Αυθεντικότητα, στο Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία και Συμβουλευτική, Θεωρία, Εφαρμογές και Θεραπευτική Πρακτική, επιμ. Cooper M., O’Hara M., Schmid P., Bohart A., Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2021, 291-313.

Freire Elisabeth, Ενσυναίσθηση, στο Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία και Συμβουλευτική, Θεωρία, Εφαρμογές και Θεραπευτική Πρακτική, επιμ. Cooper M., O’Hara M., Schmid P., Bohart A., Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2021, 250-271.

Geller Shari, Θεραπευτική παρουσία, στο Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία και Συμβουλευτική, Θεωρία, Εφαρμογές και Θεραπευτική Πρακτική, επιμ. Cooper M., O’Hara M., Schmid P., Bohart A., Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2021, 314-335.

Rogers Carl, Ομάδες Συνάντησης Αυτογνωσία-Ψυχολογία των Ομάδων- Επικοινωνία, μτφρ. Α. Ντούργα, Εκδόσεις Δίοδος, Αθήνα 1991.

Schmid Peter, Τα ανθρωπολογικά, σχεσιακά και ηθικά θεμέλια της προσωποκεντρικής θεραπείας, στο Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία και Συμβουλευτική, Θεωρία, Εφαρμογές και Θεραπευτική Πρακτική, επιμ. Cooper M., O’Hara M., Schmid P., Bohart A., Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2021, 100-126.

Schmid Peter & O’Hara M., Δουλεύοντας με ομάδες, στο Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία και Συμβουλευτική, Θεωρία, Εφαρμογές και Θεραπευτική Πρακτική, επιμ. Cooper M., O’Hara M., Schmid P., Bohart A., Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2021, 336-355.

Αργυροπούλου Κατερίνα, Από τις “ορθές” στις ευέλικτες αποφάσεις: η αξιοποίηση της επαγγελματικής προσαρμοστικότητας στην προσέγγιση των επαγγελματικών επιλογών, στο Επαγγελματικός Προσανατολισμός και Λήψη Επαγγελματικών Αποφάσεων Πρακτικές εφαρμογές για συμβούλους επαγγελματικού προσανατολισμού σταδιοδρομίας, επιμ. Αργυροπούλου, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα, 2019, 261-289.

Αργυροπούλου Κ., Αντωνίου Α., Μουράτογλου Ν. & Τερζάκη Μ., Η συμβολή της αναστοχαστικότητας στη διαμόρφωση αυθεντικών προσωπικών και επαγγελματικών σχεδίων, στο Διαχείριση Σταδιοδρομίας και Ανάπτυξη Δεξιοτήτων στο Σύγχρονο Εκπαιδευτικό και Εργασιακό Περιβάλλον Προ(σ)κλήσεις του 21ου αιώνα, επιμ. Αργυροπούλου & Αντωνίου, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2020, 33-49.

Κοσμίδου-Hardy Χρυσούλα, Βιωματική Εκπαίδευση για τη Συμβουλευτική και τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Αθήνα 2008.

Μικεδάκη Κατερίνα, Επαγγελματική προσαρμοστικότητα ως δεξιότητα αυτορρύθμισης σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, στο Διαχείριση Σταδιοδρομίας και Ανάπτυξη Δεξιοτήτων στο Σύγχρονο Εκπαιδευτικό και Εργασιακό Περιβάλλον Προ(σ)κλήσεις του 21ου αιώνα, επιμ. Αργυροπούλου & Αντωνίου, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2020, 96-109.

Τερζάκη Μαρία, Αίσθηση χρονικής προοπτικής και οραματισμός μέλλοντος: η αξιοποίηση της φαντασίας στον σχεδιασμό της σταδιοδρομίας, Διαχείριση Σταδιοδρομίας και Ανάπτυξη Δεξιοτήτων στο Σύγχρονο Εκπαιδευτικό και Εργασιακό Περιβάλλον Προ(σ)κλήσεις του 21ου αιώνα, επιμ. Αργυροπούλου & Αντωνίου, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2020, 229-244.

Τσεχελίδου, Κυριακή, Σκέψου θετικά διερευνώντας τις επαγγελματικές επιλογές σου: η αξιοποίηση των θετικών ψυχοκοινωνικών δυνάμεων στη λήψη επαγγελματικών αποφάσεων, Επαγγελματικός Προσανατολισμός και Λήψη Επαγγελματικών Αποφάσεων Πρακτικές εφαρμογές για συμβούλους επαγγελματικού προσανατολισμού σταδιοδρομίας, επιμ. Αργυροπούλου, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα, 2019, 197-223.

Φιλίππου Δάφνη & Καραντάνα Πόλα, Ιστορίες για να ονειρεύεσαι... Παιγνίδια για να μεγαλώνεις... Για εμψύχωση βιωματικών ομάδων προσωπικής ανάπτυξης, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2010.