ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ

Ο Αχιλλέας μαθητής της Α Τάξης Λυκείου έχασε πριν λίγες μέρες τον πατέρα του σε τροχαίο ατύχημα. Επέστρεψε στο σχολείο σε πολύ άσχημη ψυχολογική κατάσταση και κατά τη διάρκεια του μαθήματος κλαίει. Οι συμμαθητές του αισθάνονται αμήχανοι και πολύ μπερδεμένοι. Δεν γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν.

α) Ως σύμβουλοι στο σχολείο πώς θα αλληλεπιδρούσατε μαζί του στην πρώτη συνάντηση και τι βήματα θα ακολουθούσατε προκειμένου να αισθανθεί εμπιστοσύνη με εσάς ;

β) Τι ενέργειες θα κάνατε ως Εκπαιδευτικοί προκειμένου να βοηθήσετε τον Αχιλλέα στο να αντιμετωπίσει το πρόβλημα που βιώνει και να βοηθήσετε και την ομάδα της τάξης να επικοινωνήσει μαζί του; 

    Προτού συναντηθώ με τον Αχιλλέα, προέχει να έχω νιώσει τον εαυτό μου και τα συναισθήματα μου απέναντι του, ως άνθρωπο σε σχέση με το ποιος είναι και τι του συνέβη. Παράλληλα, να έχω νιώσει μέσα μου τι μου προκαλεί ένα απρόοπτο γεγονός και μάλιστα ο θάνατος, να γνωρίζω το πώς νιώθω, έχει να κάνει με την αυθεντικότητά μου, για να μπορέσω να συναντηθώ μαζί του, να είμαι παρούσα για αυτόν, με αυτόν, χωρίς να παρεμβαίνουν τα δικά μου “αδούλευτα” συναισθήματα, αναμνήσεις, φόβοι. Συναντιέμαι μαζί του, είμαι δίπλα του, προχωρώ μαζί του και ακροάζομαι ενεργητικά την κάθε του λέξη, κίνηση, το βίωμα των εμπειριών του. Προέχει να νιώσει την παρουσία μου, χωρίς να τον κατευθύνω για το πώς να νιώσει, να τον παρηγορώ με το στυλ “έτσι είναι η ζωή”, να τον καθησυχάζω “θα περάσει και αυτό”, να τον ρωτώ για το πώς έμαθε την είδηση του πατέρα του, χωρίς να αναμοχλεύω ποιος έχει την ευθύνη του δυστυχήματος, χωρίς να προσπαθώ να αλαφρύνω την ατμόσφαιρα, χωρίς να τα τραγικοποιώ, χωρίς να γενικεύω “όλα τα παιδιά υποφέρουν, αν τους συμβεί κάτι ανάλογο” (τα γνωστά αμαρτήματα της συμβουλευτικής). Τίποτα από αυτά δεν θα βοηθούσε. Είμαι όσο γίνεται πιο σιωπηλή, το βλέμμα μου και οι εκφράσεις μου δείχνουν να συμμερίζομαι τα όποια συναισθήματα του, να τα αποδέχομαι, χωρίς να θέλω να τα αλλάξω. Μόνο αν νιώσει ότι είμαι εκεί μαζί του και ότι τον συναισθάνομαι (ενσυναίσθηση), θα μπορέσει να με εμπιστευτεί και θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε μαζί.

    Φυσικά και σε μετέπειτα συναντήσεις, αν το θελήσει ο Αχιλλέας, μπορούμε αυτό το ζήτημα να το φέρουμε σε διάλογο. Ταιριαστή προσέγγιση η θεωρία μάθησης της “Τυχαιότητας”, κατά πόσο νιώθει ότι αυτό το απρόοπτο θλιβερό γεγονός θα επηρεάσει το μέλλον του, ποιες δεξιότητες νιώθει ότι διαθέτει για να το αντιμετωπίσει, ποιες άλλες δεξιότητες θα μπορούσαμε σε συνεργασία να ενδυναμώσουμε. Μία τέτοια δεξιότητα που ενδέχεται ήδη το παιδί να έχει αλλά θα μπορούσε και να ενδυναμωθεί είναι το ψυχικό σθένος, δηλαδή ο συνδυασμός της επιμονής και του πάθους, να νιώσει ο Αχιλλέας ότι έχει το εσωτερικό έλεγχο της ζωής του -στην περίπτωση που έχει κλονιστεί αυτή η αίσθηση- να συνεχίσει να επιδιώκει τους στόχους του και τα όνειρά του. Η προσέγγιση της Ψυχικής Ανθεκτικότητας θα μπορούσε να αναφανεί ως πολύτιμος σύμβουλος, καθώς μας προετοιμάζει ότι η ζωή έχει τις δυσκολίες της και το ζήτημα είναι πώς θα τις αντιμετωπίσουμε και να ανασυγκροτηθούμε. Στην περίπτωση που θα ένιωθε κενό ότι πια η ζωή του έχει χάσει το νόημα της, θα μπορούσαμε να δούμε μαζί τη λίστα του John Goddard με τους 127 στόχους όπως τους είχε θέσει στα δεκαπέντε του ως ένα έναυσμα για να ανακαλύψει ξανά κάποιο νόημα στη ζωή του, συζητώντας τη λίστα και σταδιακά εστιάζοντας στο τι ο ίδιος θα επιθυμούσε. Όλα αυτά θα μπορούσαν να γίνουν και άλλες προσεγγίσεις που θα ταίριαζαν με τον Αχιλλέα, μόνο όταν ο ίδιος θα ένιωθε αρκετά έτοιμος για να προχωρήσουμε, όταν δηλαδή θα ένιωθε ότι έχει την ανάγκη να λεκτικοποιήσει το πώς νιώθει, αλλιώς μέχρι τότε παραμένουμε στην ενεργητική ακρόαση και αποδοχή άνευ όρων των συναισθημάτων του.

    Σχετικά με την ομάδα, βασικά σημεία να εμπιστευθώ μέσα μου: να μη φοβάμαι- η ομάδα έχει τεράστια δύναμη, μεγαλύτερη από τη δύναμη του κάθε μέλους της. Να εμπιστεύομαι την ομάδα και τις δυνάμεις που έχει κάθε μέλος. Να μην προκαταβάλλομαι- είμαι μέσα στην ομάδα, για την ομάδα και προχωρώ μαζί τους. Κάθε συναίσθημα είτε του Αχιλλέα είτε των συμμαθητών του είναι αποδεκτό και είναι αφετηρία για να προχωρήσει η ομάδα, να εστιάσουμε, να ακροαστούμε το πώς νιώθουμε, δεν το κρίνω, δεν προσπαθώ να το αλλάξω. Η ομάδα έχει τεράστια θεραπευτική αξία, λειτουργεί ως προθάλαμος για το τι θα συναντήσει, έξω από την ομάδα, ο Αχιλλέας. Όχι μάσκες και δάκρυα, αλλά ειλικρίνεια, έκφραση δυσκολιών. Όχι “τι θα έκανα εγώ, Αχιλλέα, στη θέση σου”, αλλά “προσπαθώ, Αχιλλέα, να σε νιώσω, μπορεί εσύ να νιώθεις διαφορετικά, είμαι εδώ για να σε ακούσω”. Σε μεγάλο βαθμό, εξαρτάται από εμένα, τουλάχιστον στην αρχή και σταδιακά περνά στην ομάδα, το να καλλιεργηθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης, αποδοχής, δηλαδή κάθε μέλος της ομάδας είναι διαφορετικό, νιώθει διαφορετικά, εκφράζεται διαφορετικά, έχει διαφορετική “φωνή”. Δεν χρειάζεται να ανησυχώ για το πώς θα νιώσει ο Αχιλλέας, σε αυτό το κλίμα, θα νιώσει και ο ίδιος, πιο άμεσα, τα συναισθήματά του, ότι τον πληγώνει θα είναι σε θέση να το εκφράσει. Είμαι στην ομάδα και αυτό εκδηλώνεται μέσα από τη βλεμματική επαφή, τον τόνο της φωνής, τις εκφράσεις του προσώπου μου. Προέχει να εκφραστούν τα μέλη της ομάδας, χωρίς να έχω στο μυαλό μου ένα συγκεκριμένο καλούπι για το πώς πρέπει να πορευτεί η ομάδα. Το μονοπάτι του πένθους για τον κάθε άνθρωπο είναι διαφορετικό, έχει άλλα στάδια, άλλους χρόνους. Κρίσιμο ζήτημα σε αυτό το μονοπάτι ο Αχιλλέας να νιώθει ότι έχει συνοδοιπόρους που τον νιώθουν, και αυτοί θα είναι κάποια μέλη της ομάδας όπως θα έχουν ενδυναμωθεί μέσα από την ομάδα.